فرآیند و ویژگیهای دوران بلــــوغ
خانواده ها ، جامعه کوچکی هستند که جامعه بزرگ فردا را می سازند . آشنایی خانواده ها با اصول و روش های تر بیتی رفتار با فرزندان ضروری و حتمی است .با توجه به اهمیت نقش خانواده در هدایت نسل بالنده ،خلاق و سازنده ،ضروری است آنان از نقش ها و وظایف مربوط به فرزندان اطلاع و آگاهی داشته باشند تا بتوانند فرزندان را برای رسیدن به اهداف مطلوب و ایجاد جامعه ای پویا و سالم یاری کنند . آگاهی والدین از خصوصیات و ویژگی های رفتاری و شخصیتی کودکان و نوجوانان باعث ارتباط مثبت و سازنده با فرزندان خواهد بود در نتیجه از هرگونه ناسازگاری و نابسامانی در خانواده و اجتماع جلوگیری خواهد شد .
نقش پدر و مادر به عنوان اولین مربی تربیتی کودکان و نوجوانان مطرح می باشد آنان اولین الگوهای عملی فرزندانشان می باشند . بنابراین شایسته است که رفتارشان سراسر درستی ،نیکی و توأم با ایمان باشد تا بتوانند آنان را نیز رهنمون باشند . پدر و مادر آگاه و با مسئولیت می توانند زندگی را برای فرزندان دلنشین کنند ،دریچه های موفقیت را برای آنان بگشایند و زندگی پر از نشاط را برای آنان به ارمغان آورند .
خانواده ها ، جامعه کوچکی هستند که جامعه بزرگ فردا را می سازند . آشنایی خانواده ها با اصول و روش های تر بیتی رفتار با فرزندان ضروری و حتمی است .با توجه به اهمیت نقش خانواده در هدایت نسل بالنده ،خلاق و سازنده ،ضروری است آنان از نقش ها و وظایف مربوط به فرزندان اطلاع و آگاهی داشته باشند تا بتوانند فرزندان را برای رسیدن به اهداف مطلوب و ایجاد جامعه ای پویا و سالم یاری کنند . آگاهی والدین از خصوصیات و ویژگی های رفتاری و شخصیتی کودکان و نوجوانان باعث ارتباط مثبت و سازنده با فرزندان خواهد بود در نتیجه از هرگونه ناسازگاری و نابسامانی در خانواده و اجتماع جلوگیری خواهد شد .
نقش پدر و مادر به عنوان اولین مربی تربیتی کودکان و نوجوانان مطرح می باشد آنان اولین الگوهای عملی فرزندانشان می باشند . بنابراین شایسته است که رفتارشان سراسر درستی ،نیکی و توأم با ایمان باشد تا بتوانند آنان را نیز رهنمون باشند . پدر و مادر آگاه و با مسئولیت می توانند زندگی را برای فرزندان دلنشین کنند ،دریچه های موفقیت را برای آنان بگشایند و زندگی پر از نشاط را برای آنان به ارمغان آورند .
رحـــــم الله و الدین اعاناً و لد هما علی بـــر هما :
خداوند رحمت کند پدر و مادری را که فرزند خود را در کار نیک یاری نماید[1] .بلوغ به معنای رشد جسمی و جنسی است که در دوره خاصی از سن کودکان رخ می دهد و معمولاً‌شروع سن بلوغ بین 8 تا 14 سالگی است . بلوغ مرحله ای از حیات بین کودکی و بزرگسالی است که ویژگیهای هیچ یک را نداشته بلکه خصوصیات منحصر به خود را دارد[2] .
بلوغ به معنای تحولات جسمی در دوره نوجوانی است تحولات جسمی ،که در دختران و پسران ایجاد می شود کاملاً‌مشهود است ، تغییر وزن ،قد ،تغییر صدا ،تغییرات گوناگون در اجزای صورت ، همه در دوران بلوغ به وقوع می پیوندد . در واقع بلوغ پایان دوره کودکی و عبور از زمان حال می باشد . دوره ای که تحولات ،آنچنان با سرعت رخ می دهد که نوجوانی را که به مرحله بلوغ رسیده نیز ، دچار سردرگمی می کند . مارگرت مید معتقد است دگرگونی های جسمانی که در پسران و دختران رخ می دهد دگرگونی های روانی را نیز به همراه دارد همچنان که بدن دختر شما از جثه کودک به جثه یک زن تغییر می کند روح او نیز از این دگرگونی ها بی بهره نخواهد ماند و این دگرگونی های روانی هیجان انگیز است[3] . به همین دلیل است که روانشناسان دوران بلوغ را دوران بحران می دانند . پس دوران بلوغ را نمی توان صرفاً در تغییرات جسمانی مطرح نمود بلکه تحولات روحی و روانی ، شناختی ،هیجانی و اجتماعی را نیز شامل می شود . با توجه به شروع سن بلوغ که از 8 تا 14 سالگی و در پسران 10-14 سالگی است می توان زمان شروع بلوغ را در دوره راهنمایی عنوان نمود . یعنی دوران پس از مدرسه ابتدایی که فرزندان ما به مدرسه راهنمایی وارد می شوند در ایران مصادف با زمان بلوغ است[4] .
فرآیند بلوغ یکی از بحرانی ترین مراحل در زندگی هر فرد است . این دوران طوفانی از غرائز جنسی برپاست که اگر نوجوان تغذیه فکری و معنوی نشود دچار لغزش های اخلاقی شده و ممکن است دچار آسیب های جدی اخلاقی شود چرا که در این دوران نوجوان فقط به بلوغ جسمی و جنسی رسیده است و هنوز مرحله بلوغ روانی ،فکری و اجتماعی را طی نکرده است . پس لازم است با ایجاد باورهای درست مذهبی به نوجوان آموخت که چگونه این غریزه را کنترل و تعدیل نماید . نوجوان در دوره بلوغ با دو گرایش شدید روبروست . گرایش اول تمایلات و خواهشهای نفسانی ست و گرایش دوم توجه به اخلاقیات و امور معنوی است .
دبس معتقد است : در دوران بلوغ جهش ناگهانی به طرف مذهب در بیشتر نوجوانان دیده می شود[5].
نوجوانی در این مرحله تمایلات و خواهش های متضادی دارد و خودخواهی کودکانه را با نوع پرستی خیر خواهانه در هم می آمیزد[6].از ویژگی های دیگر اینکه می توان بلوغ را دوران بیقراری ، نابسامانی ، آشفتگی ، آشوب ، طغیان و سرکشی و نیز تغییر و تحولات جسمی و روحی دانست که ارسطو آن را مرحله رؤیا ،خیال بافی و آرزو طلبی نامیده است.5
پسران و دختران در این مرحله می توانند از چالش های مواجه شده با آن نفع ببرند از مزایای تخیلات لذت ببرند و واقعیات را بسازند و عزت نفس خود را همگام با طی کردن این مرحله ترقی دهند6
خداوند در قرآن کریم دوره کودکی و دوره جوانی را اینگونه بیان می کند :
الله الذی خلقکم من ضعف ثم جعل من بعد ضعف قوهْ : خداوند انسان را با ناتوانی کودکی آفرید و سپس قوت و توان جوانی را به فرد اعطا کرد 7.پس می توان عنوان کرد جوان در دوران بلوغ . دورانی پر از تلا طم را می گذر اند و در گذر از این دوران پر از خطر و عبور سخت نقش خانواده از اهمیت به سزایی برخوردارست ،آنچه که بسیار قابل اهمیت است این است که والدین مرکز توجه و کمک فرزندانشان قرار گیرند و دوره بحران را که دوره ای موقت خواهد بود ، برای او به صورت روشن ترسیم کنند و به گذر از این دوران و رسیدن به آگاهی و رشد مطلوب به او کمک نمایند .
هر گونه بی توجهی و سهل انگاری و یا سکوت والدین نتیجه ای جز تخریب اخلاق و روان نوجوان را در پی نخواهد داشت.
اگر والدین اولین ارائه کننده آگاهی های لازم مربوط به دوران بلوغ به نوجوان باشند قطعاً دیگر نوجوان به دنبال منابعی دیگر برای کسب آگاهی نیست .منابعی که شامل دوستان هم سن و سال خودش ، کتاب ،فیلم و‌سی دی های موجود ،. می تواند باشد و چه بسا آثار مخربی را نیز به همراه داشته باشد .
اگر والدین به دنبال موفقیت فرزندان ،رشد مطلوب و خیرخواهی و خوشبختی آنان هستند باید از هرگونه بی توجهی و سکوت پرهیز کنند و خود روشنگر مسیر نوجوانشان باشند .
والدین اولین الگوهای تربیتی نوجوانان در دوره بلوغ
یکی از وظایف اساسی خانواده فراهم کردن محیط مساعد برای پرورش کودکان است . محیط خانه محیط یاددهی و یادگیری از راه های مختلف بویژه تقلید است و کودکان و نوجوانان قسمت عمده ای از عمر خود را در این محیط صرف می کنند و در فضای خانواده رشد می یابند[7] .
نقش تربیتی والدین زمانی تحقق می یابد که در درجه اول والدین خود دارای ارتباط مثبت و سازنده توأم با صمیمیت ،عشق و علاقه نسبت به یکدیگر باشند .
چنانچه والدین نسبت به یکدیگر احترام متقابل را رعایت نمایند ، دارای اخلاق پسندیده باشند ، حقوق یکدیگر را در نظر بگیرند ، فضای خانه را آکنده از محبت ،عشق ،صداقت و صمیمیت نمایند و همواره در صدد بیان حسن یکدیگر باشند ،می توانند از لحاظ رفتاری الگوهای مناسبی برای فرزندان قرار گیرند . در هر خانواده رفتار پدر و مادر آیینه ای تمام نما برای کودکان و نوجوانان است آنان رفتارها را به خوبی به خاطر سپرده و در زمان مناسب آنچه را فرا گرفته اند ، نمایان خواهند ساخت . پدر و مادری که محیط خانه را به صحنه کارزاری تبدیل کرده اند که دائماً در آن نزاع و درگیری کلامی و آشوب و گاه برخورد فیزیکی برپاست به ندرت می توانند الگوهای رفتاری مناسبی برای فرزندانشان قرار گیرند . فرزندان آنها هیچگاه مهربانی ،عشق ،صمیمیت ،همدلی ،فداکاری و گذشت را مشاهده ننموده اند تا خود نیز واجد این صفات شوند .چنین والدینی چگونه می توانند فرزند خود را از دریای سخت و طوفانی بلوغ به ساحل امن و نجات برسانند ، آنها خود با دامن زدن در اختلافات بحران در بحران آفریده اند .
تا زمانی که حداقل یکی از والدین نتوانند به سازگاری با همسر خویش دست یابند کمک به نوجوان برای گذر از مرحله بلوغ کار آسانی نخواهد بود .نقش مادران و پدران در دوره بلوغ به خوبی روشن است . پدران باید روشنگر راه پسرانشان و مادران همراه و همفکر دخترانشان باشند .مهمترین کار والدین در دوره بلوغ به فرزندان آموزش ،آگاهی و ارائه راه کارهای مناسب به آنهاست .بدین ترتیب والدین به خاطر بسپارند که آموزش به عنوان اساسی ترین کار خانواده بدون برقراری روابط کنش و واکنش و تعامل بین پدر و مادر و فرزندان و محیط امکان پذیر نیست[8].
ارتباط و تعامل مادران با دختران در هنگام بلوغ بسیار قابل اهمیت است ، زیرا این مادران هستند که می توانند اولین اطلاع رسانی را برای آنها ایفا نمایند . پس لازم است ، مادران دارای اطلاعات مفید ، کامل و سازنده باشند . مادران اولین الگوی تربیتی دختران هستند دختران رفتارهای خود را از آنچه که مادرانشان انجام داده یا می دهند کسب می کنند .
مادرانی که همسر خوبی بوده اند گذشت و صمیمیت را به همسرانشان اعطا کرده اند ، در لحظات سخت و ناآرام زندگی راحتی و آرامش را به خانه و خانواده بخشیده اند و در تمام مراحل زندگی همفکر و همراه خوبی بوده اند ، الگوی مناسبی از یک زن و یک مادر به دخترش ارائه شده است . دختر در چنین محیطی به وجود خودش به عنوان دختر و در آینده به عنوان همسر و مادر افتخار می کند و با توجه به تاثیر الگو پذیری از مادر دارای اعتماد به نفس بالایی خواهد شد . او از اینکه در دوره بلوغ با مسئله عادت ماهانه مواجه شده ، هیچ گونه هراس و نگرانی ندارد زیرا می داند کسی هست که همراه و همفکر خوبی برای اوست .
او از اینکه در دوره بلوغ دارای افزایش وزن و رشد جسمانی شده و به تبع آن مورد توجه جنس مخالف قرار بگیرد و یا اینکه خود در قلبش احساساتی نسبت به جنس مخالف را داشته باشد ، دچار ترس و اضطراب نمی شود چون می داند کسی است که او را یاری نماید ، به او آگاهی دهد و مسیر روشن آینده را برای او ترسیم کند . مادر کسی است که مرزها را برای او مشخص می کند ، حدود را می گوید و با توجه به اخلاقیات، شرع و آنچه در دین مطرح است او را از این مرحله سخت به مرحله راحتی می رساند.
ان مع العسر یسرا[9] . بدرستی که پس از هر سختی آسانی است .
والدین و راهکارهای مناسب دوران بلوغ
کودکان و نوجوانان همواره نیازمند تربیت ، پرورش ،عشق و محبت از سوی والدین هستند . تحقیق مشهور spitz در مورد نیاز به دلبستگی نوزادان و کودکان حاکی از این بود که عدم رشد و توسعه و مرگ در نوزادانی بیشتر است که از تربیت و عشق محروم هستند[10] .
مهمترین نکته در روش تربیتی والدین ارتباط و تعامل کلامی و فیزیکی با فرزندان است . این نکته آن چنان حائز اهمیت است که موجب یک نوع بیماری در قرن نوزدهم شد . به این معنا ، کودکانی که دچار محرومیت حسی بودند به دلیل محروم بودن از ارتباط حسی و جسمی با دیگران زندگیشان با مرگ حسی پایان یافت . این بیماری در طول قرن نوزدهم و اویل قرن بیست موجب تخریب پرورشگاهها ،بیمارستانها و مؤسسات شد ،این بیماری مهلک و مرگ بار به معنای تحلیل رفتن ونحیف شدن است، کودک وزن و اشتهای خود را از دست می دهد و می میرد . دلیل این بیماری عدم ارتباط فیزیکی یا جسمی با افراد دیگر است[11] .
در روش تربیتی والدین دو راه کار بایستی به طور جدی مورد توجه قرار گیرد :
1- ارتباط و تعامل کلامی
2- ارتباط و تعامل فیزیکی
مقصود از ارتباط کلامی این است که سعی کنند پدر و مادر با فرزندان خود سخن بگویند از آنها در مورد کارهای روزانه شان سؤال کنند ،از اتفاقات و جریان هایی که در طول روز در مدرسه برایشان بوجود آمده جویا شوند . در موارد لزوم فرزندان را راهنمایی کنند و در صورت وجود مسئله ناراحت کننده برای او ، از او دلجوئی کنند . راه های مناسب برخورد با دیگران را به او آموزش دهند . فرصتی را فراهم آورند که فرزندان از وقایع روزانه خود در مدرسه ،از کلاس ،معلم ،همکلاسی هایش و نمره هایی که گرفته تعریف کند . قطعاً‌برای کودکان و نوجوانان تعریف وقایع روزانه و توجه والدین به سخن آنها لذت بخش خواهد بود و این ، خود ، ارتباط مناسبی را به صورت مستمر با آنها ایجاد خواهد کرد . تعامل و ارتباط فیزیکی : یکی دیگر از راه کارهای مناسب ایجاد ارتباط فیزیکی است بدین معنا که کودکان ،نوجوانان و بزرگسالان همه نیازمند ارتباط فیزیکی محبت آمیز هستند . تأثیر ارتباط فیزیکی بسیار حائز اهمیت است آنچنان که در احادیث پیامبر اکرم تأکید بر مصافحه(دست دادن) و معانقه (در آغوش گرفتن) است، که پیمان دوستی و اخوت را بین مؤمنین تحکیم می بخشد. متأسفانه آنچه که در افکار نادرست ما رایج است این است ، که فقط نوزادان به آغوش گرم مادران و نوازش و بوسه پدران نیازمند اند ،درواقع دوران نوزادی تمرینی است برای پدران و مادران ، که در آینده نیز کودک و نوجوان خود را در آغوش بگیرند ،نوازش کنند ،او را تحسین کنند ودست مهربانی بر سر او بکشند . اما آنچه بیشتر در خانواده ها مشهود است این است که صرفاً‌به ارتباط کلامی آن هم محدود و در حوزه خاص بسنده کرده و از تعا مل فیزیکی محبت آمیز پرهیز می کنند .
پسران و دختران نوجوان ما نیازمند محبت شدید ما هستند . اما آنها هر چه قدر از کودکی فاصله می گیرند و پا به دوره نوجوانی می گذارند به ندرت تعامل های فیزیکی در آغوش گرفتن ،نوازش کردن و بوسه زدن را به یاد خواهند داشت شاید مناسبت های خاصی چون عید یا تولد ، که اقوام نیز همین ارتباط را برقرار می کنند .
این تصور غلط در والدین وجود دارد که چون پسران به مرحله نوجوانی رسیده اند آنها نیازی به محبت و بوسه و نوازش ندارند و به این نکته اشاره دارند که آنها دیگر بزرگ شده اند ، اما آن چه که مشاهده می کنیم این است که آنها فقط نشانه هایی از مردانگی را که آن هم بیشتر در ظاهر اندام هایشان به وقوع پیوسته است در خود دارند آنها هنوز با بلوغ فکری و پختگی و رشد فکری و مردانگی که تعبیر قرآن به معنای اشد یعنی بلوغی که می توانند تشکیل خانواده بدهند ،سال ها فاصله دارند آنها به دلیل شرایط بحران در دوره نوجوانی و بلوغ بیش از پیش نیازمند محبت هستند . ودر دختران نیز همین گونه است همین که آنها دارای نشانگانی از صفات یا خصوصیات زنانه می شوند (عادت ماهانه یا تغییرات ظاهری جسمانی) مادران آنها را بزرگ تلقی می کنند در صورتی که آنها هنوز خیلی کوچک هستند نهایتاً‌آنها در کلاس اول یا دوم راهنمایی می باشند ،این دختران تازه به بلوغ رسیده دارای دوگانگی در افکارشان می شوند از یک سو هنوز در مدرسه حرکت های شیطنت آمیز دارند ،جیغ و فریاد می کشند ، لی لی بازی می کنند، حتی گهگاهی با عروسکهایشان سرگرم می شوند و از سوی دیگر با این کلام مادر روبرو هستند که تو دیگر بزرگ شده ای! اکنون در این شرایط چه دختران و چه پسران به آغوش محبت آمیز و نوازش والدین محتاج اند . این نکته که آنها بزرگ شده اند نمی تواند مورد پذیرش قرار گیرد و تصور غلطی است ، آنها همیشه و در هر مقطعی نیازمند ارتباط فیزیکی محبت آمیز ما هستند .
خصوصاً در مورد مادران که بایستی تعامل مطلوب تری را با فرزندان خود داشته باشند ،آن چه مهم است این است که ما بدانیم چه زمانی نیازهای آنان را برآورده سازیم. خصوصاً در مورد دختران از سوی مادران بایستی تعامل فیزیکی مطلوبی وجود داشته باشد،گهگاه با ورود او به خانه او را در آغوش بگیریم،صبح ها به هنگام بیدار کردن او را نوازش کنیم ،دستی بر سر و صورتش بکشیم ،کلام محبت آمیز سلام و خداحافظی را فراموش نکنیم . این عملکردهای کوچک ،تأثیر گذار و فراموش نشدنی می تواند سازنده رفتار مطلوبی برای فرزندان باشد. چنانچه کوتاهی شود خواهیم دید که نوجوان پسر با یک لبخند محبت آمیز دل در گرو دیگران بسپارد و دختر نوجوان نیز با یک کلام حاکی از مهر ، دل در گرو نااهلان .
موضوع تژاردیک در شرایط کنونی این است که کودکان و نوجوانان تحت مراقبت نیاز دارند که به خوبی لمس شوند ،شفا دهندگان ،رابط دست های آنان هستند1. با امید به فردای روشن دست های پرتوان محبت و آغوش گرم را از آنها دریغ نکنیم.
وظایف مادران به هنگام بلوغ دختران
1- قبل از اینکه دختران وارد مرحله بلوغ شوند با توجه به نشانه هایی که مادران در دختران خود مبنی بر شروع بلوغ دریافت می کنند لازم است آمادگی ذهنی قبلی را برای دختران ایجاد کنند .
2- کمک فکری و راهنمایی های لازم مادران قبل از بلوغ ،دوره بلوغ و چند سال بعد از آن نیز بسیار حائز اهمیت است .
3- ارتباط نزدیک مادران با دختران به گونه ای باشد که آنها هرگز از بیان مطالبی که برایشان سؤال می باشد ، هراس نداشته باشند و مادر خود را امین ترین و صمیمی ترین فرد بدانند .
4- به هنگام راهنمایی مادران در رابطه با شروع دوره بلوغ که شروع عادت ماهانه آنها نیز می باشد این نکته قابل توجه قرار گیرد که اطلاعاتی که با توجه سن و نیاز آنهاست ارائه شود نه بیشتر ،چرا که آگاهی های زود رس نیز خود موجب بحران خواهد شد . آگاهی مربوط به چگونگی عادت ماهانه ، طبیعی بودن این مسئله ، این که نشانه سلامت جسم آنهاست ،چگونگی رعایت بهداشت در این دوران ،آشنا بودن آنها با وسایل لازم و ضروری مربوط به این دوره ،مسائل مذهبی مربوط به آن. توجه به این نکته که این مسئله به عنوان یک راز بین من و شماست و قرار نیست فعلاً همه از آن خبر داشته باشند .
5- توجه به امور معنوی که همیشه اثرات اخلاقی مثبتی را به همراه داشته است و با توجه به بیداری جنسی و رشد جسمی آنان گرایش های مذهبی و امور معنوی می تواند عامل تعدیل کننده غرایز برای آنان باشد و مادران می توانند در این زمینه کمک مؤثری نمایند .
6- پرهیز از هر گونه مجادله و بحث با دختران خصوصاً‌در دوره عادت ماهانه آنها ، زیرا به علت کمبود آهن دچار کم اشتهایی – بی خوابی و آشفتگی و عصبانیت سریع می شوند .
7- چنانچه عادت ماهانه دختران توأم با درد و ناراحتی است حدود تقریبی دو روز قبل از عادت ماهانه ، از کپسول اسید مفنامیک استفاده کرده و از دادن قرص های مسکن به صورت مکرر پرهیز کنند .
8- توجه به مسائل تغذیه ای مناسب دوره عادت ماهانه .
غذاهایی که مناسب است ، استفاده از موادی که دارای کلسیم و آهن می باشند مانند شیر ،لبنیات و فرآورده های آن . جگر ،خرما ،پسته و کلاً مغزها . مواد مغذی هستند . گوشت قرمز ،اسفناج ،عدس و خشکبار و پرهیز از غذاهایی که تولید نفخ می کنند و به اصطلاح سنگین هستند مثل حبوبات و پرهیز از ترشیجات (آبلیمو ،آبغوره ،تمبر هندی ، سرکه).
9- تهیه هدیه هایی هر چند کوچک به مناسبت های مختلف ، مثلاً روز تولد ،روز ملی دختران که مصادف با میلاد حضرت معصومه (س) می باشد ،روز تولد حضرت فاطمه (س) و ...
10- تهیه کتاب های مناسب داستان و رمان و زندگی نامه ها مثل : لبخند انار نوشته هوشنگ مرادی کرمانی و سری داستان های این نویسنده .
کتاب های : اسم رمز ،مالوری بلاک من ،مترجم یونس شکر خواه . انتشارات آتش ،آدامس ،نوشته کریستین هاریس . مترجم سپیده مرجعی .[12]
مجموعه کتابهای هنک سگ گاو چران . نویسنده جان . آر اریکسون . انتشارات پنجره . ترجمه فرزاد فربد . برنده بهترین سری کتاب کودک سال 1993 .
طبقه 13، پرسه ای در میان ارواح . نوشته فلایشمن . مترجم اسکندر جهان بانی . انتشارات آتش .
نشان لیاقت (1) نشان لیاقت (2) (عشق بدون قید و شرط) داستان هایی کوتاه از نویسندگاه ناشناس برگردان بهنام زاده انتشارات پژوهه .
قصه های شیرین هزار و یک شب. نوشته شکوه قاسم نیا
پیامبران اولوالعظم .محمدی اشتهاردی
داستان راستان : مرتضی مطهری
داستان دوستان : محمدی اشتهاردی
11- تهیه قرآن ،مفاتیح و دعاها با خط های زیبا و جلدهای شکیل . مثلاً‌در شروع ماه مبارک رمضان یک جلد قرآن به دختر خود هدیه دهد و داخل آن در اولین صفحه جمله زیبایی را نوشته و تاریخ را یادداشت کند .
12- معرفی مرجع تقلید و آشنایی با دستورات شرعی و دیدگاههای آنان . تفاوت بعضی از احکام بین مراجعین وجود دارد . به عنوان مثال در رابطه با حکم روزه بعضی مراجع فقط 9 سال را شرط نمی دانند بلکه سه نشانه را شرط بلوغ شرعی برای روزه مطرح می کنند .
13- پر کردن اوقات فراغت به صورت مطلوب و متنوع .
14- در دسترس قرار دادن امکانات رایانه ای و بازی هایی که باعث تخلیه هیجانی نوجوانان می شود مثل CD بازی های اسپای فاکس – هری پاتر – ریمن 3 - تازوان تد و ...
15- پیگیری مستمر ، در رابطه با دوستان و کنار دستی دخترانشان در مدرسه .
16- پیگیری مستمر با مسئولین و معلمین مدرسه .
17- حضور در مسجد نزدیک محل ، در صورت امکان منظم و در صورت عدم امکان گاهی اوقات برای ادای فرضیه نماز جماعت حضور یابند . (این مورد بیشتر شامل نماز مغرب و عشاء می شود).
18- پرهیز از نوارهای مبتذل و غیرمجاز موسیقی و فیلم .
19- چنانچه از شبکه های تلویزیونی ماهواره ای استفاده می کنند کنترل شدید آن و تا حد امکان پرهیز از دیدن ، هر چیزی قابل دیدن نیست .
20- تنظیم ساعت به موقع خواب در شب . استراحت و خواب در روز را محدود کنند ، یک ساعت خواب کفایت می کند .
21- استفاده از مکان های جدا برای خواب دختران و پسران – وجود اتاق های مستقل و در صورت نبودن اتاق یا فضای مستقل ، رختخواب آنها با فاصله زیاد از سایر خواهران و برادران قرار گیرد .
22- توجه شدید پدر و مادر در ارتباط زناشویی . پرهیز از ارتباط های صمیمانه در حضور بچه ها .
23- چنانچه از اینترنت استفاده می کنند کنترل و موارد استفاده از آن .
24- رفت و آمد با اقوامی که از لحاظ فرهنگی و مذهبی و اخلاقی در سطح خوبی باشند .
25- آشنایی و ارتباط با دوستانی که از لحاظ اعتقادی و ایمان و اخلاق قابل اعتماد اند .
نتیجـــه گیــــــری :
جامعه موفق ،مرهون خانواده های موفق است و موفقیت فرزندان هر خانواده ، در گرو والدین آنهاست . نقش کلیدی والدین در پروش روح و روان فرزندان بسیار با اهمیت است و مادران بیشترین نقش را در شکل دهی رفتار دختران ایفا می کنند . پس مادران ، می توانند با شیوه ها و عملکردهای مناسب و مطلوب راهبران دختران امروز و مادران فردا باشند .
فهرست منابع :
1- قرآن کریم
2- صافی ،احمد ،( 1382 ) خانواده متعادل و نامتعادل ،انتشارات انجمنی اولیا و مربیان .
3- جاودانی ،نیاز ، (1384) روابط دختر و پسر در جامعه امروز ، انتشارات کتاب درمانی .
5- مجد ،محمد ، (1378) انسان در مسیر زندگی ،انتشارات بدر .
6- مید ،مارگر ت، (1360) بلوغ در ساموآ ،نشر ویس.
7- موس،ر،(1357) نظریه های بنیادی درباره نوجوانی ،ترجمه صدیقی وهمکاران،انثشارات عطایی.
8- خورشیدی ،عباس،(1381) رفتار والدین وتربیت فرزندان.
9. Burns, M. (1993) Time In: A handbook for child and youth care professionals. Burns-Johnston Publishing. pp.67–68
10. Spitz, R.A. (1945). Hospitalism. An enquiry into the genesis of psychiatric conditions in early childhood. In The Psychoanalytic Study of the Child, Vol.15, editors R.S. Eissler, A. Freud, H. Hartman and M. Kris. New York: International Universities Press, 1960.
1 مستدرک – ج 2 ص 625 به نقل ازروانشناسی نوجوانان و جوانان. ص. 230
2روابط دختر و پسر ص 11
1مید – بلوغ در ساموآ ص 33
2 انسان در مسیر زندگی – مجد – ص 463
3 روانشناسی نوجوانا ن وجوانان ص 68
4نظریه های بنیادی درباره نوجوانی ص14
5روابط دختر وپسر ص12
6 Lennhoff, F. G. (1973). Playing. From Play to Work. Shrewsbury: Shotton Hall Publications. pp 6-7
7 سوره روم آیه 54
1صافی – خانواده متعادل و نامتعادل ص 24
2رفتار والدین وتربیت فرزندان ص 72
1سوره انشراح آیه 6
[10] Kagan.R.M.and schosbergs(1988)
[11] Burns.M.(1993)
[12] burns.M .(1993)
